<< ACTUALITEITEN

Gratis onderwijs: een recht op papier, een strijd in de praktijk

Augustus 2025

Elk nieuw schooljaar start met de illusie van gratis onderwijs voor alle kinderen in België. Hoewel er maatregelen bestaan, blijft de realiteit voor duizenden gezinnen totaal anders. Voor de gezinnen die door Resto du Cœur worden begeleid, blijven de schoolkosten een materiële, emotionele en sociale uitdaging.

Gratis onderwijs stopt halverwege voor veel kinderen

De Belgische grondwet garandeert gratis toegang tot het verplicht onderwijs (artikel 24). In theorie betekent dit dat geen enkele leerling belet mag worden om naar school te gaan om financiële redenen. De regelingen voor gratis onderwijs verschillen echter naargelang het gewest:

In Vlaanderen geldt er in het basisonderwijs een wettelijk maximum op schoolkosten: maximaal € 55 in het kleuteronderwijs en € 105 in het lager onderwijs, inclusief uitstapjes, tussendoortjes en andere kleine uitgaven (Onderwijs Vlaanderen, 2024). Basismateriaal moet gratis door de school worden verstrekt. Maar in het secundair onderwijs verdwijnen de maxima en kunnen de kosten al snel oplopen tot enkele honderden euro's per jaar.
In Brussel en Wallonië werd het gratis onderwijs in 2024 uitgebreid in het basisonderwijs: leerlingen van het eerste tot en met het derde leerjaar krijgen hun basisbenodigdheden (schriften, potloden, lijm, etc.) gratis via een specifiek budget (FWB, 2024). Vanaf het 4e leerjaar en gedurende het hele secundaire onderwijs zijn alle kosten echter opnieuw voor rekening van de gezinnen.

Volgens de Franstalige Unie van Ouderverenigingen van het katholieke onderwijs bedragen de gemiddelde kosten van een schooljaar in het secundair onderwijs € 783, en kunnen deze in bepaalde studierichtingen oplopen tot meer dan € 1.100 (UFAPEC, 2024).

Als het materiaal op school blijft… en er geen oplossing is voor het huiswerk

Zelfs in de scholen waar het materiaal gratis wordt verstrekt, verplichten veel directies dat het binnen de schoolmuren blijft: pennenzakken, scharen en papierblokken worden in de banken opgeborgen.

Het gevolg? De kinderen gaan naar huis zonder enig middel om hun huiswerk te maken of hun lessen te herhalen. Dat vergroot de kloof nog meer, vooral in gezinnen die zich geen dubbele set schoolmateriaal kunnen veroorloven.

Gratis onderwijs is niet genoeg: onze actie blijft van vitaal belang

Zelfs in klassen waar in theorie gratis onderwijs geldt, hebben kansarme kinderen thuis materiaal nodig om te kunnen slagen. Een nieuw schoolpakket leveren is:

een kind in staat stellen zijn huiswerk in goede omstandigheden te maken;
een stabiele houvast bieden, zelfs in een onstabiele woning;
het gevoel van waardigheid en gelijkheid met de anderen herstellen.

Het is ook een gebaar van vertrouwen naar het kind toe: zeggen dat het ook iets nieuws verdient, iets moois, iets compleet. Geen afdankertjes.

In 2025 hebben bijna 4.000 kinderen uit door de Resto's du Cœur van België gesteunde gezinnen dit gebaar nodig.

In het licht van het toenemende aantal hulpvragen vult onze actie een leemte op die het huidige beleid laat en die de scholen niet volledig kunnen opvullen.

Ondanks een gespannen budgettaire context blijft de Federatie van de Resto du Cœur van België zich inzetten voor deze kansarme kinderen. Want een goed gevulde schooltas is niet alleen een kwestie van materiaal: het is een open deur naar gelijkheid, waardigheid en toekomst. De kinderen van vandaag zijn de volwassenen van morgen - hen de juiste basis geven betekent bouwen aan een rechtvaardigere samenleving voor iedereen.

Wij handelen, wij vullen de tekorten van het systeem aan voor zover onze financiële mogelijkheden reiken, wij reageren concreet op de dringende en legitieme noden van gezinnen.

HELP ONS : DOE EEN GIFT